Miesiąc Styczeń, Czas Do Życzeń
„Miesiąc styczeń, czas do życzeń”
Kolejny raz witamy styczeń, pierwszy miesiąc roku. Czy zastanawiali się kiedyś Państwo skąd taka nazwa? W języku polskim słowo to nawiązuje do przymiotnika „styczny”, czyli „stykający się z czymś w jednym punkcie”.
W językach romańskich miesiąc ten czerpie swoją nazwę od imienia rzymskiego boga Janusa. To bóstwo nie mające swojego odpowiednika w mitologii greckiej, przedstawiane zawsze z głową o dwóch twarzach. Taki wizerunek miał symbolizować nie tylko znajomość tego, co fizycznie jest przed lub za – Janus był bogiem drzwi i łuków triumfalnych – ale także ujęcie czasu jako połączenia przeszłości i przyszłości. Samo imię może pochodzić od łacińskiego czasownika „eo, ire, ii, itum - iść”, stąd już tylko krok do „transeo, transire, transii, transitum – przejść, przechodzić”.
Janusowi poświęcony był pierwszy dzień nowego roku, w którym składano sobie życzenia pomyślności – brzmi znajomo. Patronował także początkowi każdego dnia i miesiąca. Ponadto na północnej stronie rzymskiego Forum Romanum znajdowała się świątynia Janus Geminus z bramami na dwóch przeciwległych końcach. W czasie wojny pozostawały one otwarte, a w czasie pokoju je zamykano.
Od rzymskiego boga pochodzi także angielskie słowo „janitor”. W języku polskim odpowiednikiem będzie „portier” lub „odźwierny”, czyli „osoba pełniąca służbę przy wejściu”, w domyśle odpowiedzialna też za klucze od pomieszczeń. Inne angielskie słowo „Janus-faced” oznacza „posiadający dwa oblicza”, czyli opisuje kogoś dwulicowego, obłudnego. W kulturze anglosaskiej funkcjonuje także termin „Janus words” dla słów posiadających wiele znaczeń, które są sobie przeciwstawne, np. „oversight” oznacza zarówno „niedopatrzenie” jak i „nadzór”. W języku polskim takim słowem może być „dzielić”, czyli między innymi „utrudniać zbliżenie między ludźmi” oraz „przeżywać coś wspólnie”.
Mamy nadzieję, że nasz wpis umili Państwu chłodne styczniowe wieczory. Życzymy udanego wejścia w kolejny rok – zupełnie szczerze.
JM